Sahabenin hepsi elbette müctehiddir

Sual: Kur'anda, (Âlimlere uyun) buyuruluyor. Ayrıca Eshab-ı kiramdan Allah'ın razı olduğu, hepsinin Cennetlik olduğu bildiriliyor. ...

Sual: Kur'anda, (Âlimlere uyun) buyuruluyor. Ayrıca Eshab-ı kiramdan Allah'ın razı olduğu, hepsinin Cennetlik olduğu bildiriliyor. Peygamberimiz de, onlara uyanın hidayete kavuşacağını bildiriyor. Âlim olmayana, müctehid olmayana uyulur mu? Buradan da sahabenin tamamının müctehid olduğu anlaşılmıyor mu?
CEVAP
Elbette, hepsi müctehiddir. Sekiz muhaddisin [hadis âliminin] bildirdiği bir hadis-i şerif meali şöyledir:

(Eshabım gökteki yıldızlar gibidir. Hangisine uyarsanız hidayete erersiniz.) [Taberani, Beyheki, İbni Asakir, Hatib, Deylemi, Darimi, İ. Münavi, İbni Adiy]
Bu kadar hadis âliminin bildirdiği bir hadis-i şerifi bir kalemde silebilmek için, süper mezhepsiz olmak gerekir.
Eshab-ı kiramın her biri müctehid ve mezhep imamıydı. (Mizan, Hadika)

İbni Hacer-i Mekki hazretleri buyurdu ki:

Eshab-ı kiramın nail oldukları yüksek şerefe başka hiç kimse kavuşamaz. O şereften birisi, Resulullahın mübarek nazarları onlara işlemiş ve hepsine manevi imdat ile yardım etmiştir. Bu özellik, bunlardan başkasında bulunmuyor. Bunların üstünlüklerine, geniş ilimlerine, Resulullah'tan aldıkları hakikat mirasına, sonra gelenlerden hiç biri kavuşamadı. Hepsi adil, salih, veli, âlim ve müctehiddi. Kur'an-ı kerimde, (Allah Onların hepsinden razıdır) buyuruldu. Onlardan birini kusurlu bilmek, bu âyet-i kerimeye inanmamak olur. (Savaik-ul-muhrika)

İmam-ı Busayri hazretleri buyuruyor ki:

Eshab-ı kiramın hepsi de ictihad sahibiydi. Allahü teâlâ hepsinden razıydı, onlar da Allah'tan razıydı. (Kaside-i hemziye)
İmam-ı Şafii, Risale-i kadime'de, (Eshab-ı kiram ilim, ictihad ve akılca hepimizden üstündür) buyurdu. (Mizan)
Sahabeyi kötülemek haramdır, çünkü hepsi müctehiddir. (M. Çihar Yâr-i Güzîn)
Sehl bin Abdullah Tüstüri hazretleri buyuruyor ki:
Sahabenin hepsini büyük bilmeyen, Resulullah'a iman etmiş olmaz. (Redd-i revafıd)

İmam-ı Teftazani hazretleri buyurdu ki:

Sahabeye dil uzatanın sözü, Kur'an ve hadislere uygun değilse, kâfir olur. Uygun ise büyük günaha girer, bid'at sahibi olur. (Şerh-i akaid)

İmam-ı a'zam, İmam-ı Malik gibi büyük din imamları, Sahabe-i kiramdan her birinin sözlerini, hareketlerini, işlerini hüccet ve senet olarak almıştır. Müctehid olmayanın sözleri senet olarak alınmaz. İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:

Eshab-ı kiram, sohbette, daha ilk günde, öyle şeylere kavuştu ki, sonra gelen en büyük Evliya, en nihayette, ancak, bundan bir parçaya kavuşabildi. İşte bunun içindir ki, Vahşi, Hazret-i Hamza'yı şehit etmişken, Müslüman olunca, bir kerecik sohbetle şereflendiği için, Tâbiin'in en üstünü olan Veysel Karani'den daha üstün oldu, çünkü sohbetin fazileti, bütün faziletlerin ve kemâllerin üstündedir. (1/66, 1/210)

Muhammed Masum Faruki hazretleri buyuruyor ki:
Eshab-ı kiramın hepsi fena fillah [Evliya] makamına yükselmiştir. Bu marifete [bu dereceye] kavuşanlara müjdeler olsun! (2/6)

Eshab-ı kiramın sohbette bulunmalarından dolayı, hepsi Cennetlik olmuştur. Hepsi de, peygamberler hariç bütün insanlardan üstündür. Üç hadis-i şerif meali de şöyledir:

(Eshabım, cin ve insanların hepsinden daha üstündür.) [Bezzar]
(Eshabımdan herhangi birine uyan, Allahü teâlânın sevgisine kavuşur.) [Beyheki]
(İnsanların en hayırlısı, asrımdaki Müslümanlar [Eshab-ı kiram]dır.) [Buhari]

Meşhur bir beyt şöyledir:
Âlimin bir nazarı, bulunmaz hazinedir,
Bir sohbeti, yıllarca, bitmez kütüphanedir.

Âlimin bir nazarı bir hazine olursa, Resulullah'ın mübarek nazarının, sohbetinin ne büyük servet olacağını düşünmelidir.